Schaaktaal

[Tinus Spriensma]

Afgelopen zondag was ik bij het Tata in Wijk aan Zee. Ik ontmoette o.m. Coenraad Spaans, voormalig j.l. bij ScA en nu schakend optredend in het Tata-team, Hiddo Zuiderweg en Jan Boer, lange tijd onvindbaar.
Voor het eerst maakte ik meneer Sokolov mee als commentator. Het was prachtig bij de Slavische partij Giri-Smeets. Smeets' grote kansen zaten in verbonden vrijpionnen. Die noemde Ivan eerst "jongens" en een poos later "heren". Jammer voor Smeets, ze werden nooit Dame of zo. En zo heetten voor de hand liggende of "natuurlijke" zetten "menselijke" ...
In het kader van de humanisering van het schaakspel is dit opmerkelijk.
Jan behaalde een remise als nieuwkomer in Groep 5. Ed van Thijn zag er goed uit en dat mocht hij horen.

[Tinus Spriensma]

Net mail verzonden met het volgende punt:
"3. Groot bezwaar teken ik aan tegen het vergelijken van schaken met oorlogvoeren. Strijden en vechten hoort erbij, maar deze miljoenen levenskostende en eeuwigdurende plaag niet. Ik ben het verschil net tegengekomen in een boek over iemand uit het verzet tegen Adolf H., [Dietrich Bonhoeffer] (toegevoegd), opgehangen in april '45, [39 jaar en verloofd] (toegevoegd)."
Al lijkt het soms in het schaakwereldje oorlog, van een schaakmoord heb ik nog niet gehoord.

Iets kleinzerigers (?): Gaf ik vorige week Stap 1, les 3 "Aanvallen en slaan". Er zaten ook meisjes in de groep, plm. 15 m/j groot/klein. Ik heb niet gezegd, dat je i.p.v. aanvallen "actief spelen" kunt zeggen, wel i.p.v. slaan (dat doe je ook niet letterlijk, alleen al om het behoud van het materiaal; hoewel, toen je nog een Koning mocht slaan, deed ik het, volwassen en al, wel een keer) te zeggen "nemen". In Slavische talen kon "eten" wel eens standaard zijn. Sommige meisjes houden dan weer veel van paarden, zoals meisje Alizètta Congo in Kloosterveen. De volgende les in Kloosterveen gaat over de pion, die een Dame kan worden.

[Tinus Spriensma]

Misschien is het beter om niet te spreken van 'prestaties', maar van 'resultaten'. Allebei zijn dan nog leenwoorden en vervreemden gemakkelijk van de basis. 'Uitkomsten' lijkt me helderder. Wat komt er van optellen, enz.? Hoe kom je aan een grootmeesterresultaat? Door erfelijke aanleg, maar door nog een aantal meevallers (zeg bijv. inkomsten) meer. Ik vond het een prestatie van mijn oudste kleinkind, dat hij zelfstandig in Stap 1, les 4 een opgave 'Dekken' vond, waarbij een pionzet de Loper laat dekken. Ik zette er een krul onder met 4 uitroeptekens. Maar of er nu uitgekomen is, dat verdedigen er ook altijd bijhoort? Bij een uitkomst hebben we te maken met een grote stap vooruit. Uitkomsten geven toekomst. Kome wat komen mag.

[Tinus Spriensma]

Schaaklatijn: "Gens una sumus" het parool van de FIDE. "Wij zijn één volk." Er is nog een voorbeeld van eenvoud. Je schaakt met z'n tweeën aan één bord. En je deelt (soms zelfs met z'n viertjes) één tafel. Laat ik nu ophouden. Het OD bij DJ komt eraan. Met één poule. Hoe kom ik morgenavond door?!

Ik heb in het Latijn even een correctie aangebracht.
Overigens drie remises en drie verloren. (En m'n fietssleutel. Vrouw bracht reserve-exemplaar.) Een toernooi spelen is je reserves kunnen aanspreken. Het kleine plusje is niet om van naar huis te schrijven.

[Tinus Spriensma]

Eergisteren heb ik in een rondvraag op tafel gelegd: "Als schaken niet als oorlogspel te typeren is, hoe dan wel?" Bij schaken verzet je een stuk. "Verzetswerk" dan? Ik heb betere suggesties, maar die houd ik nog twee maanden voor me.

[Tinus Spriensma]

In het verslag kwam mijn rondvraagpunt niet voor. In het overleg van gisteren ben ik er niet op teruggekomen en niemand anders ook. Ik heb er wel een reactie op gehad. In het Fries. Op een ansichtkaart uit Oosterbeek (Airborne Museum). Op de postzegel staat een grutto. Ik vertaal maar even: "De grutto ('skries') zit liever op het hek dan op een tank." Het museum heet 'Hartenstein' en dat moet je niet per ongeluk in het Duits uitspreken. Het Duitse materiaal erin is te mooi opgepoetst.
Ik beantwoord mijn rondvraagpunt nu maar direct. Toen we wel eens schaakten in de spiegelzaal in De Hertenkamp kwam ik op "Spiegelgevecht". Er past nog een lettergreep voor ... Post mortem. Blijf lachen.

[Tinus Spriensma]

In de zaterdag te Kampen verschenen bundel 'Pro memoria' ben ik echt degene, die het over schaken durft te hebben. Het vormt de spits niet noch de as. Tot mijn verrassing wordt door een ander verwezen naar een gedicht van Ernst Jandl. Ik kopieer van internet: Ernst Jandl wurde am 1. August 1932 als Sohn eines Bankangestellten in Wien geboren. ... "selbstporträt des schachspielers als trinkende uhr" (1983), ... Ernst Jandl starb am 9. Juni 2000 in Wien.
(http://www.whoswho.de/templ/te_bio.php?PID=1661&RID=1)
De dichter schijnt verwant te zijn met het Dadaïsme. Dekt de vlag (de titel) de lading? Misschien.

[Tinus Spriensma]

Gisteravond leidde ik de Stap-4-diepte-cursus in met een schema Activiteit / Kwetsbaarheid van de stukken. Je eigen verhogen resp. verminderen; de 'vreemde' precies andersom. Thuisgekomen was er een Euro-topje in beeld met het vraagstuk van politieke begrotingsdiscipline en economische groei. (Aan de bar in De Steiger ging het daar ook al wat over.) Ik vind het één wel wat op het ander lijken. In beide gevallen gaat het om evenwichtskunst, balanceren op het smalle koord. Om tot een duurzaam akkoord te komen.

[Tinus Spriensma]

"Schaakt u ook?", vroeg ik een medegast op een verjaardag. "Nee," zei hij, "ik doe niet mee aan dat masochistische spelletje." Hij is 88 jaar en één week geworden. Reden om in zijn nagelaten werk te lezen. En wat kom ik o.a. tegen?
" 'Analyseren' dat is een term uit het schaakspel. Als ik a zeg, dan weet X zeker, dat ik b bedoel, en dan zal hij d zeggen, want in werkelijkheid bedoelt hij c, en dan moet ik waarschijnlijk e zeggen, want anders denkt hij, dat ik niet werkelijk b bedoeld heb ... Maar wie kan met zo'n inzet zeven zetten vooruit denken? En bestaat er ook niet zoiets als schaakblindheid? Eenvoudigste oplossing: trek je terug in je cirkel en beveilig je daarbinnen met alles wat je hebt. " (MENS IS MEERVOUD, 1979)
Dinsdag a.s. hoop ik bij zijn uitvaart aanwezig te zijn. Schaken Overdag of niet.

[Tinus Spriensma]

Heden een formule (van wat ik het fascinerende aan schaken vind) gevonden:
"Je kunt heel veel van schaken weten en je kunt met je kennis heel vaardig zijn.
Maar altijd blijf je "gebonden" aan bord en stukken, materiaal en ruimte.
Altijd blijft de vraag: Hoe werkt het?
Koester je ambities (per partij, bijv.) en blijf nederig."