Bij het vierde schaakraadsel zijn in de opgave helaas 2 fouten gemaakt.
In een rectificatiebericht op het Forum had ik al doorgegeven dat in de opgegeven stelling ten onrechte een wit paard op f3 staat.
Tevens had ik niet vermeld dat zwart aan zet is. Beide elementen zijn wel nodig om tot een oplossing te kunnen komen.
Opgave 4 is: Welk stuk staat op g4?
Stap 1:
- Ten eerste kunnen we constateren dat de zwarte loper op a2 een gepromoveerd stuk moet zijn. Gezien de witte pionnenstructuur zou de originele zwarte loper nooit op veld a2 hebben kunnen komen.
- Dit betekent dat de zwarte pion van e7 gepromoveerd moet zijn op veld b1
- Deze pion heeft dus 5 witte stukken moeten slaan om op veld b1 te komen (via veld a2).
- De witte loper op veld c1 heeft nooit van zijn plaats kunnen komen, omdat de pionnen op b2 en d2 dat verhinderden. Dus dit stuk is op veld c1 geslagen.
- Dit betekent dat er dus al 6 witte stukken geslagen zijn.
- Wit heeft nog 10 stukken op het bord staan.
- De eerste conclusie is dat het stuk op veld g4 een zwart stuk moet zijn.
Stap 2:
- Zwart is aan zet: wat was dan de laatste zet van wit?
- De pionnen op b2, c2, d2 en f2 staan nog op hun beginveld.
- De andere pionnen en de witte loper kunnen de laatste zet niet hebben gedaan. Immers de velden, waarvandaan elk stuk gekomen zou moeten zijn, worden bezet door een ander stuk.
- De witte toren kan niet van veld e1 zijn gekomen, want dan stond de zwarte koning schaak.
- De witte koning kan niet van veld b1 zijn gekomen, want dan stond de koning schaak door de loper op a2. Deze loper heeft dan echter geen zet naar a2 om schaak te zetten.
- De enige mogelijke oplossing voor de laatste zet van wit is dat wit lang gerokeerd heeft.
Stap 3:
- Wit heeft dus in de vorige zet gerokeerd. Dit betekent dat de witte koning nog geen zet gedaan had.
- Bij stap 1 hebben we echter gezien dat de van e7 afkomstige gepromoveerde pion 5 witte stukken moet hebben geslagen op weg naar promotie.
- één van de stukken die geslagen zijn door de pion moet de witte toren van h1 zijn geweest. Als echter de witte koning tot aan de laatste zet op veld e1 stond, hoe is deze toren dan achter de pionnen vandaan gekomen om geslagen te worden door die pion?
- De enige mogelijkheid voor die toren om langs de pionnen op de g- en h-lijn te zijn gekomen is dat de pion op g3 van h2 is gekomen en de pion op h3 van g2 is gekomen.
- Omdat de pion op g3 dus afkomstig is van h2, moet de zwarte loper op h2 ook een gepromoveerd stuk zijn!
- Immers hoe had de originele loper ooit achter de pionnen op f2 en g3 moeten komen?
Stap 4:
- Nu zeker is dat de zwarte loper op h2 ook gepromoveerd is, weten we dat deze promotie plaats heeft gevonden op veld g1.
- De pion moet afkomstig zijn geweest van veld g7, want zwart heeft immers geen andere witte stukken meer kunnen slaan, zoals we eerder al hebben vastgesteld.
- Dit betekent dat het zwarte stuk op veld g4 geen pion kan zijn. De zwarte pion van de g-lijn is gepromoveerd en de andere pionnen kunnen niet op de g-lijn zijn gekomen, want alle afwezige witte stukken zijn al elders geslagen.
- Het onbekende stuk kan ook geen zwarte toren of dame zijn: de 2 zwarte torens en de zwarte dame staan op het bord en de pionnen afkomstig van f7 en h7 kunnen niet gepromoveerd zijn (De pionnen van e7 en g7 zijn al gepromoveerd!). De pion van f7 kan nooit langs veld f2 zijn gekomen en de pion van h7 kan nooit langs veld h3 zijn gekomen.
- Dit betekent dat het ontbrekende stuk op g4 een zwarte loper of een zwart paard moet zijn.
- Omdat de laatste zet van wit de lange rokade was, kan op veld g4 echter geen zwarte loper staan. In dat geval had immers niet gerokeerd mogen worden, want de loper zou veld d1 bestrijken.
Oplossing: Op veld g4 staat een zwart paard.